Treinen punctueler en energiezuiniger laten rijden met datastandaard

In zo’n situatie zouden treinen nooit meer voor een rood sein hoeven wachten en wordt er optimaal omgegaan met energie. Om dat mogelijk te maken levert ProRail nu de daarvoor benodigde data in SFERA-formaat aan vervoerders.

Routelint

Routelint is begin deze eeuw ontwikkeld om machinisten meer context te geven, zodat ze konden anticiperen op de situatie op het spoor. Routelint is een schematische weergave van de sporen die een machinist voor zich heeft. De applicatie is in de loop der jaren vernieuwd en verbeterd. Maar wat niet veranderde, was de datakoppeling tussen de ProRail-systemen en de systemen bij NS. In die koppeling zit weliswaar de data om de actuele situatie op het spoor te visualiseren, maar niet de data die je nodig hebt om adviezen te geven voor punctuele en energiezuinige treinen. En dat is wel de wens.

SFERA-standaard voor breder gebruik dataset

Om van data een advies te maken, zijn veel gegevens uit verschillende systemen nodig. Pim Sierhuis, solution architect bij ProRail: “Zeker richting de toekomst moeten we als ProRail data eenvoudig integraal kunnen ontsluiten aan de vervoerders.” Er werd een initiatief gestart om integrale gegevens te gaan leveren aan DAS-systemen. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van de Europese SFERA-standaard (Smart communications for Efficient Rail Activities).

De SFERA-standaard is ontworpen om de communicatie tussen infrabeheerders en vervoerders te standaardiseren. Dat gebruik van een standaard is belangrijk, zegt Olaf Wienk, software-architect bij InTraffic. “Als je met een standaard werkt, kun je zo’n datakoppeling breder inzetten, niet alleen bij NS maar bij iedere vervoerder. Aanbieders van DAS-systemen (Driver Advisory Systems) hoeven dan niet langer maatwerksoftware te ontwikkelen, maar kunnen aan alle vervoerders dezelfde software leveren.”

Van schematisch naar geografisch model

Het aanpassen van de data aan de vereisten van de standaard was relatief eenvoudig. Een veel grotere uitdaging was om het schematische model van Routelint om te vormen naar een model dat op geografische wijze het spoor representeert. Op die manier is het voor vervoerders mogelijk om op basis van gps-positie nauwkeuriger te weten waar de trein zich op de geplande rit bevindt.

Wienk vergelijkt de nieuwe situatie met het navigatiesysteem in de auto. “Een automobilist kan zien of er verderop een file staat en kan besluiten om uit te rollen achter een vrachtwagen en zo brandstof te besparen. Zo ziet een machinist dat hij verderop moet wachten voor een rood sein omdat er eerst nog een andere trein langs moet. Dan kan hij besluiten langzamer te gaan rijden om zo energie te besparen.” Deze informatie was voorheen ook al beschikbaar voor machinisten, maar nu levert ProRail die informatie als één geheel aan.

Toekomst

Hoe trots de twee heren ook op de nieuwe SFERA-dataset zijn, het eindplaatje is nog niet bereikt. Sierhuis: “Nu moet een machinist veelal nog zelf de informatie die hij krijgt interpreteren. In de toekomst willen we dat het DAS-systeem op basis van de real-time SFERA-data een advies aan de machinist geeft. In die situatie berekent het Traffic Management Systeem van ProRail continu een conflictvrij plan, rekening houdende met de huidige situatie. Dat plan wordt real-time gedeeld met de DAS-systemen in de treinen, die op basis daarvan hun snelheidsadvies aanpassen.”

Het resultaat: treinen die beter op tijd rijden en energie besparen doordat ze niet meer zo vaak hoeven te remmen en optrekken, maar op één continue snelheid rijden. Op deze manier maak je ook nog eens efficiënter gebruik van het spoor.

Agile samenwerking tussen drie partijen

Zo ver is het nog niet, maar door de samenwerking tussen ProRail, NS en InTraffic komt die ideale wereld wel stap voor stap dichterbij. Een samenwerking die draait om agile werken, in kleine iteraties. Ook de integrale SFERA-datastroom die ProRail nu aan NS levert, is agile werken ontwikkeld. Precies zoals InTraffic graag werkt. “Het eerste systeem was een soort proef, om te laten zien op welke manier we de data voortaan zouden aanleveren”, zegt Wienk. “We hebben meteen vanaf het begin de eerste kladjes al met NS gedeeld en gevraagd hoe zij daarover dachten. Vanuit de eerste werkende versie hebben we de dataset daarna stap voor stap uitgebreid.”

Het belangrijkste advies van de heren voor soortgelijke projecten is: werk intensief samen en verdiep je in de processen van de ander. Sierhuis: “Het succes van dit SFERA-initiatief is dat we het vanaf het allereerste moment met drie partijen samen hebben gedaan: ProRail, NS en InTraffic. We verdiepen ons in elkaars wereld en brengen zo de benodigde kennis en expertise samen. Alleen op die manier slaag je erin datasets en software op te leveren die écht waarde toevoegen. En dat is in dit project zeker het geval.”